มาฝึกสุนัขกันเถอะ
แด่ผู้ฝึกมือใหม่ และคู่หู
ไม่ว่าจะฝึกสุนัข เป็นหรือไม่ สิ่งที่ประทับใจแก่ผู้พบเห็นได้โดยง่ายคือภาพของสุนัข และเจ้าของที่ออกแสดงถึงความเข้าอกเข้าใจกัน ปฏิบัติงานสอดคล้องตามคำสั่ง โดยรวดเร็วถูกต้อง ด้วยความกระตือรือร้น สนุกสนาน
การฝึกสุนัข เป็นการละเล่นชั้นสูง แทนที่จะใช้เวลาเล่น หรือเฝ้าดูสุนัขไปเรื่อย ๆ ลงมาทำความเข้าใจ และฝึกปรือให้มันมีระเบียบวินัยที่ดี เป็นสมาชิกที่มีประโยชน์ในครอบครัว ไม่ใช่ตัวเจ้าปัญหาด้วย
ผู้เลี้ยงสุนัขแทบทุก ๆ ท่านพอมีเวลาที่จะเลี้ยงหรือได้ใกล้ชิดกับสุนัขของตน ในแต่ละวันไม่มากก็น้อย แต่ไม่ได้ใช้เวลาที่อยู่ร่วมกันนั้นเป็นประโยชน์ให้สูงที่สุด เราสามารถจะวางแผนการฝึกสุนัขของเราให้สอดแทรกเข้าไปอยู่ในระหว่างเวลาอันน้อยนั้นได้ ไม่ควรอ้างว่าไม่มีเวลาฝึก เพราะถ้าอยากจะฝึก ก็ใช้เวลาช่วงที่คุณได้มีโอกาสอยู่ร่วมกับสุนัขนั่นแหละ แล้วถ้าแม้แต่เวลาจะอยู่ร่วมกันนั้นก็ไม่มีละก็ อย่าเลี้ยงสุนัขเลยครับ โดยเฉพาะสุนัขพันธุ์นี้ เพราะเป็นการทรมานสัตว์เปล่า ๆ
ผมพยายามใช้ภาษาที่อ่านแล้วทำความเข้าใจได้ง่าย และพยายามยกตัวอย่างประกอบเพื่อให้เห็นภาพได้ง่ายขึ้น เวลาอ่านจึงขอให้อ่านโดยการพิจารณาและทำความเข้าใจไปด้วย อย่าอ่านผ่านไปเฉย ๆ และถ้าเห็นว่าเรื่องใดเข้าท่าคือสามารถนำไปปฏิบัติได้ ก็อย่ารอช้าหาวันสะดวกลงมือทดลองในภาคปฏิบัติดูได้เลย
คุณจะพบว่า การเลี้ยงสุนัขสนุกกว่าที่คุณคิดอยู่มาก และทำไมสุนัขในสายที่ใช้ประกวดหรือแข่งขันด้านความสามารถ จึงมีราคาแพง ( ความจริงถึงไม่มีราคาก็ว่าได้ เพราะเจ้าของไม่ยอมขายคู่หูของตัวเขาเอง ) คุณจะพบเองว่า ความผูกพันระหว่างเจ้าของและสุนัขในสายใช้งานนั้น แน่นหนาและลึกซึ้งกว่าสุนัขในสายประกวดมาก
การฝึกสุนัข โดยเฉพาะเพื่อแข่งขันเป็นกีฬา นับว่าเป็นกีฬาที่แปลก นอกจากในแง่ที่เป็นสิ่งที่ไม่ค่อยพบเห็นในบ้านเราเองแล้ว ลักษณะของเกมก็ไม่เหมือนกับเกมอื่น ๆ เป็นกีฬาที่ตัดสินผลแพ้ชนะจากความร่วมมือร่วมใจของคู่ขา ระหว่างผู้ฝึกสุนัขและสุนัข แต่ในขณะเดียวกันนั้นเอง คู่แข่งหรือคู่ที่คุณจะต้องชิงไหว ชิงพริบนั้น ไม่ใช่คู่ต่อสู้ที่ไหน แต่คือคู่ขาของคุณนั่นแหละ คุณต้องพยายามเอาชนะใจสุนัขคู่ขาของคุณเอง พยายามชักจูงโน้มน้าวให้สุนัขคู่ขาของคุณนั้น เห็นว่าการทำตามคำสั่งของคุณเป็นผลประโยชน์ร่วมกันของทั้งสองฝ่าย และจะได้ผลดีกว่าที่มันจะทำตามใจตัวเอง
ผู้ต้องการเป็นผู้ฝึกสุนัขที่ดี ควรหาโอกาสศึกษา เรียนรู้เทคนิคใหม่ ๆ เพราะการฝึกแต่ละบทเรียนไม่ได้มีวิธีการฝึกแบบใดแบบหนึ่งเพียงอย่างเดียว อาจมีได้หลายวิธีและบางวิธีก็จะเหมาะกับสุนัขตัวหนึ่ง หรือคนฝึกคนหนึ่งมากกว่าอีกวิธีหนึ่ง
ผมเองไม่ใช่ผู้ฝึกสุนัขที่เก่งกล้าสามารถมากมายอะไร เพราะยังพบหรือเรียนรู้ว่ามีผู้ฝึกสุนัขที่เก่ง ๆ กว่าผมอยู่เสมอ แต่ก็ศึกษาและพยายามเรียนรู้ เพื่อจะได้สามารถฝึกสุนัขได้ดี และพยายามมองหาวิธีการที่จะทำให้สามารถฝึกได้อย่างสนุกสนาน และเกิดความเครียดในการฝึกให้น้อย เมื่อมีโอกาสได้พบเห็นการฝึก จึงหาโอกาสที่จะสรุปประมวลขึ้นมา เพื่อให้เจ้าของสุนัขและสมาชิกมือใหม่ของเราได้มีโอกาสทดลองตามวิธีที่ผมเห็นว่าไม่ยุ่งยากหรือต้องใช้อุปกรณ์เทคนิคเป็นพิเศษ ยกเว้นในบทเกี่ยวกับการต่อสู้ป้องกัน ซึ่งต้องใช้ผู้ช่วยที่ชำนาญและอุปกรณ์ช่วยมาก
แม้จะไม่ได้มีความรู้ในเรื่องการฝึกสุนัขมากนัก แต่ผมก็ยังไม่เคยพบเห็นตำราเกี่ยวกับการฝึกสุนัข ที่เป็นภาษาไทยฉบับใดที่เขียนอธิบายวิธีการฝึกในแบบที่ผมได้รวบรวมไว้นี้ จึงมั่นใจว่าหากท่านได้ศึกษาและทำความเข้าใจในเรื่องเหล่านี้ อย่างน้อยท่านก็จะได้รับประโยชน์และเริ่มต้นการฝึกอย่างได้เปรียบและลัดขั้นตอนกว่า ผู้เลี้ยงสุนัขหรือสมาชิกในรุ่นเก่าอย่างผมไปไม่น้อยกว่า 10 ปี และหากท่านจะได้สนใจค้นคว้าหาความรู้ในการฝึกเพิ่มเติมไปแล้วโดยต่อเนื่อง ก็เชื่อว่าท่านคงมีพัฒนาการไปในระดับที่ดีกว่าคนรุ่นผมเป็นแน่
บทความนี้ก็อย่างเคยอีกละครับ คือยาว ผมเข้าใจว่าคุณที่เคยอ่านเรื่อง “ ใบพันธุ์ประวัติ ” ในฉบับที่ 38 คงจะพักสมองได้เพียงพอและหายมึนแล้ว เลยเขียนเรื่องนี้ขึ้นมา เพื่อชวนให้มึนใหม่ และเพื่อให้สนุกสนานยิ่งขึ้นกว่าเดิม จึงขอแถมด้วยการเสนอให้คุณได้ทดลองนำไปทำในการปฏิบัติดูด้วย
คุณไม่จำเป็นต้องอ่านรวดเดียวและนำไปฝึกรวดเดียวจนจบ และขอห้ามขาดด้วยว่าอย่าทำอย่างนั้นเป็นอันขาด เพราะถึงคุณจะฝึกไหวคู่หูของคุณก็จะฝึกไม่ไหว แล้วถ้ามันเกิดเข้าใจว่าคุณทำเพราะผมแนะให้ทำอย่างนี้ มันก็คงจะแช่งชักหักกระดูกของผม จนอยู่ได้ไม่เป็นสุข
ดังนั้นคุณเพียงแต่อ่านและทำความเข้าใจกับหลักการในขั้นพื้นฐานตอนต้น ๆ ให้ดี ต่อไปในบทที่ได้กล่าวถึงการฝึก TOP HIT ของเราคือการฝึกอารักขา 1 นั้นใจเย็น ๆ ค่อย ๆ เอามาทดลองทำไปทีละบท ชอบบทไหนก็ลองบทนั้นไปได้เรื่อย ๆ คุณยังมีเวลาที่จะฝึกได้อีกนาน จนกว่าจะตายจากกันไปข้างใดข้างหนึ่ง จึงไม่ต้องโหมฝึก แต่ขอให้นำมาเล่น มาฝึกสม่ำเสมอก็จะเป็นพระคุณและถ้าสุนัขของคุณได้รับความสนุกสนานจากการฝึกเล่นกับคุณ และอบอุ่นใจที่เจ้าของได้มาดูแลใกล้ชิด คราวนี้บอกมันไปเลยว่า ทำตามที่ผมเขียนมันจะได้อวยพรถูกคนไง.
ความยาวของบทความนี้ เป็นผลจากการที่ผมพยายามเขียนให้ครอบคลุมปัญหาที่มักพบในการฝึก โดยเฉพาะการฝึกยอดฮิตของเราคืออารักขา 1 ให้มากที่สุด เท่าที่เคยจะพบปัญหามา ซึ่งไม่ได้หมายความว่าคุณจะได้พบกับปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้ครบทุกกรณี หรือจะต้องใช้วิธีแก้ปัญหาไปหลายหลากพร้อม ๆ กัน แต่ถ้าคุณทำความเข้าใจกับหลักการเบื้องต้นในการฝึกได้ดีแล้ว และเริ่มทำการฝึกไปตามขั้นตอนโดยทั่ว ๆ ไป อย่างถูกวิธี ก็จะทำให้คุณไม่พบปัญหาที่แก้ไขได้ยากในบั้นปลาย
คุณจำเป็นต้องทำความเข้าใจถึงเป้าหมายในการฝึกให้ได้ก่อน จึงจะสามารถวางแผน เพื่อนำคู่หูของคุณไปถึงจุดหมายได้ ในคำศัพท์ของเยอรมันก็เรียกผู้ฝึกว่าเป็นผู้นำสุนัขเหมือนกัน คงเป็นเพราะเขาทำเรื่องนี้มานานและซาบซึ้งในบทบาทของแต่ละฝ่ายอย่างดี
อย่างไรก็ดี มีสิ่งที่จำเป็นต้องยอมรับว่า ไม่ใช่สุนัขทุก ๆ ตัวจะสามารถฝึกได้ผลในทุก ๆ ด้าน ดังนั้นหากจะฝึกสุนัขเพื่อเข้าสอบ โดยเฉพาะอารักขา ซึ่งต้องการทดสอบความสามารถในรอบด้านของสุนัข หากสุนัขไม่สามารถทำอะไรได้บางประการจนต้องสอบตกไป ก็ไม่จำเป็นต้องผิดหวังเสียใจให้มากมาย เพราะแม้คุณและคู่หูจะสอบไม่ผ่าน แต่ผมก็รับรองได้ว่าสุนัขที่ผ่านการฝึกมาแล้ว ต้องมีคุณสมบัติที่จะเป็นสมาชิกในบ้านที่ดีขึ้นอย่างแน่นอน
ผู้ฝึกควรจะต้องรู้อะไร ?
- ธรรมชาติของสัตว์ที่ตนเองฝึก
- การทำงานบางอย่างของสมอง
- สิ่งที่สุนัขชอบหรือไม่ชอบ และสิ่งที่ทำให้สุนัขเกิดความประทับใจ
- ปฏิกิริยาจากสภาพปกติ หรือปฏิกิริยาที่เราสร้างสภาพแวดล้อมที่ทำให้เกิดแรงขับให้เกิดปฏิกิริยา
- สุนัขเรียนรู้ได้อย่างไร
- อะไรทำให้สุนัขยอมทำงาน
- จะกระตุ้น หรือทำให้สุนัขสงบลงได้อย่างไร ?
แหล่งที่มาข้อมูล : เอกสารประกอบการสัมมนา " การฝึกสุนัข " หน้า 1 - 2 โดย หมอไพบูลย์
อ่านบทความใน Facebook ได้ที่ http://www.facebook.com/notes/สมาคมผู้เลี้ยงสุนัขพันธุ์เยอรมันเช็พเพอดแห่งประเทศไทย/มาฝึกสุนัขกันเถอะ/523990617638372